Wizerunek, najprościej rzecz ujmując, jest utrwaleniem obrazu człowieka w taki sposób, w jaki dana osoba jest postrzegana, co prowadzi do tego, że może zostać rozpoznana. Wizerunek może być daną osobową. W związku z tym przy jego rozpowszechnianiu będziemy zmuszeni przestrzegać RODO jak i innych przepisów.
- Teoretyczny aspekt rozpowszechniania wizerunku
Według unijnego rozporządzenia o ochronie danych osobowych z 27 kwietnia 2016 roku danymi osobowymi są wszelkie informacje dotyczące zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osoby fizycznej. Wizerunek danej osoby jest oczywiście daną osobową w związku z czym podlega ochronie Rozporządzenia o ochronie danych osobowych. Również art. 81 ustawy o prawie autorskim stwierdza, że rozpowszechnianie czyjegoś wizerunku możliwe jest jedynie za zgodą osoby będącej na zdjęciu bądź na nagraniu. Trzecim aktem prawnym mówiącym o ochronie wizerunku jest art. 23. Kodeksu cywilnego, które wymienia je jako jedno z dóbr osobistych.
Zazwyczaj osoba, której wizerunek jako dana osobowa jest udostępniany musi wyrazić na to pisemną zgodę. Są trzy wyjątki od powyższej zasady:
- Podmiot, którego wizerunek został udostępniony dostał wynagrodzenie finansowe
- Jednostka, która obecna jest na zdjęciu czy filmie jest tylko elementem – jego małą częścią
- Osoba jest personą publiczną dlatego jej wizerunek może zostać udostępniony bez jej zgody w sytuacji gdy pełni funkcję społeczną lub o charakterze publicznym
W pewnych sytuacjach wizerunek może być utożsamiany jako dana osobowa o charakterze biometrycznym czyli szczególnie chroniona. Wynika to z charakteru tego w jaki techniczny sposób dane zdjęcie będzie przetwarzane.
- Zgoda na udostępnienie wizerunku, a zgoda na przetwarzanie danych osobowych
Zgoda na udostępnianie wizerunku powinna być przedstawiona w formie pisemnej. Powinna zawierać takie informacje jak np. czas na jaki jest wyrażona, kto ją wyraża oraz powinny być przedstawione warunki opisujące formę wykorzystania wizerunku. Jeżeli istnieje opcja, że np. zdjęcie danej osoby będzie podpisane w momencie udostępnienia go np. na jakiejś platformie społecznej wówczas tego typu kwestia powinna również zostać zawarta w zgodzie.
W przypadku chęci udostępnienia wizerunku małoletniego niezbędna jest również zgoda jego opiekuna prawnego.
Istnieją również przypadki gdy tego typu zgoda nie jest konieczna. Jest to sytuacja gdy dokumentacja fotograficzna służy wewnętrznym celom danej organizacji np. celom sprawozdawczym.
Aby możliwe było przetwarzanie danych osobowych w związku z danym wizerunkiem niestety nie wystarczy danemu podmiotowi uzyskać jedynie zgodę na rozpowszechnianie wizerunku. Aby przetwarzanie danych osobowych było ważne konieczna jest konkretna podstawa prawna. Art. 6 ust. 1 lit. a RODO jest tego typu podstawą gdyż zawarte są w nim stwierdzenia, że przetwarzanie danych osobowych jest zgodnie z prawem m.in. w przypadku wyrażenia zgody przez dany podmiot lub w przypadku realizacji interesu administratora, który jest prawnie uzasadniony. Ten drugi przypadek jest pewnego rodzaju podstawą prawną, która umożliwia administratorowi wykorzystanie wizerunku danego podmiotu bez jego zgody, jednak jest to tylko możliwe w tych przypadkach, które zostały przedstawione w tym artykule w rozdziale pierwszym.
- Konsekwencje bezprawnego rozpowszechnienia czyjegoś wizerunku
Kodeks cywilny rozróżnia dwa rodzaje odpowiedzialności za rozpowszechnienie wizerunku danej osoby bez jej zgody:
- Odpowiedzialność niemajątkowa
- Odpowiedzialność majątkowa
W nawiązaniu do punktu a. osobie której wizerunek został nieprawnie udostępniony przysługuje prawo do żądania usunięcia zdjęć bądź filmów z jej wizerunkiem np. z portalu społecznościowych czy innych stron internetowych bądź jakichkolwiek innych materiałów. Osoba może wnioskować również o usunięcie skutków danego naruszenia czyli dalszych konsekwencji wynikających z nieuprawionego rozpowszechnienia wizerunku.
Punkt b. zakłada, że podmiot poszkodowany może wnioskować i żądać rekompensaty w postaci finansowej przekazywanej bezpośrednio osobie której wizerunek został niesłusznie rozpowszechniony lub na cel charytatywny wskazany przez tą osobę.
- Wycofanie zgody na rozpowszechnianie wizerunku
Każda osoba, która wyraziła zgodę na rozpowszechnianie swojego wizerunku może ją wycofać. W takim przypadku kolejne rozpowszechnienie wizerunku nie będzie możliwe. Jednak materiały zawierające dany wizerunek będą mogły istnieć w przestrzeni gdyż zostały one stworzone i rozpowszechnione gdy dana zgoda jeszcze obowiązywała. Datą graniczną jest data pisemnego wycofania zgody na rozpowszechnianie wizerunku. Istnieje pewien wyjątek. Jeżeli osoba ma podpisaną umowę, ale udowodni, że zachodzą przesłanki, które świadczą o tym, że udostępnianie wizerunku naruszy jej prawa osobiste, wówczas może żądać zakazu rozpowszechniania jej wizerunku.
Podsumowując
Rozpowszechnianie wizerunku może stanowić przetwarzanie danych osobowych, co wiąże się z koniecznością ustalenia podstawy prawnej tego przetwarzania. Przetwarzanie danych osobowych w postaci wizerunku może następować na podstawie zgody (art. 6 ust. 1 lit. a RODO). Jak również przetwarzanie danych osobowych może następować także na podstawie prawnie uzasadnionego interesu administratora (art. 6 ust. 1 lit. f RODO). Prawnie uzasadniony interes administratora wydaje się być właściwą podstawą przetwarzania w sytuacji, gdy organizacja może skorzystać z jednego z wyłączeń od obowiązku uzyskiwania zgody na rozpowszechnienie wizerunku, o których mowa w przepisach ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.