Rozporządzenie o Ochronie Danych Osobowych (RODO), obowiązujące od 25 maja 2018 roku, zgodnie z art. 1 ust. 1 obejmuje ochroną osoby fizyczne, czyli wyłącznie żyjących ludzi. Potwierdza to także motyw 27 RODO, który jednoznacznie wskazuje, że rozporządzenie nie dotyczy danych osobowych osób zmarłych. Jednocześnie umożliwia państwom członkowskim Unii Europejskiej regulowanie tej kwestii na poziomie krajowym.
Warto podkreślić, że zdolność prawna osoby fizycznej wygasa wraz z jej śmiercią. Jednak dane osoby zmarłej mogą pozostawać powiązane z danymi jej bliskich, dlatego ich przetwarzanie powinno odbywać się z należytą starannością i poszanowaniem prywatności.
Przetwarzanie danych osób zmarłych
Mimo że RODO nie obejmuje danych osób zmarłych, ich przetwarzanie powinno być zgodne z zasadami etyki i prywatności. Dane te mogą znajdować się m.in. w:
- Dokumentacji medycznej – zgodnie z ustawą o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, po śmierci pacjenta dostęp do jego dokumentacji medycznej mają jedynie jego bliscy.
- Dokumentach spadkowych – w postępowaniu spadkowym notariusze, sądy oraz instytucje finansowe mogą przetwarzać dane osoby zmarłej i jej bliskich w celu realizacji formalności.
- Dokumentach dotyczących upamiętnienia i genealogii – zgodnie z prawem możliwe jest przetwarzanie danych w celach historycznych czy naukowych, pod warunkiem poszanowania godności zmarłego.
Ochrona praw osób zmarłych w polskim prawie
Zgodnie z art. 24 Kodeksu cywilnego, niektóre dobra osobiste mogą być chronione po śmierci. Dotyczy to np. czci, pamięci czy wizerunku zmarłego. Rodzina może dochodzić swoich praw w sytuacji szkalowania lub publicznego pomawiania osoby zmarłej.
Podobne zasady dotyczą praw autorskich do dzieł pozostawionych przez zmarłego. Zgodnie z polskim prawem, prawa autorskie wygasają po 70 latach od śmierci autora, po czym jego utwory przechodzą do domeny publicznej.
Kto ma dostęp do danych osób zmarłych?
Niektóre branże szczególnie często mają do czynienia z danymi osób zmarłych i powinny przestrzegać określonych regulacji. Dotyczy to m.in.:
- pracowników służby zdrowia (lekarzy, pielęgniarek, ratowników medycznych),
- notariuszy, adwokatów, pracowników sądów,
- zakładów pogrzebowych,
- historyków, archiwistów, archeologów i genealogów.
Dane osób zmarłych mogą też występować w dokumentacji urzędowej. Na przykład oświadczenia majątkowe osób publicznych (np. radnych, burmistrzów) publikowane w Biuletynie Informacji Publicznej powinny być usuwane po ich śmierci, ponieważ ich dalsze przetwarzanie staje się bezcelowe.
Prywatność osób zmarłych a zasady etyczne
Chociaż dane osób zmarłych nie są chronione przez RODO, nie oznacza to, że mogą być swobodnie udostępniane. Kluczowe jest zachowanie zasad prywatności i etyki, zwłaszcza wobec rodzin zmarłych.
Specjaliści GRUPY ELKA świadczą profesjonalne usługi outsourcingu Inspektora Ochrony Danych, oferując wsparcie w kwestiach związanych z ochroną danych osobowych. Nasza usługa zapewnia bezpieczeństwo i zgodność z przepisami, pomagając Państwa firmie w prawidłowym zarządzaniu danymi.
Jeśli masz pytania dotyczące ochrony danych osobowych, skontaktuj się z nami – pomożemy rozwiać wszelkie wątpliwości.